Thừa kế không có di chúc: Ai được hưởng tài sản?
Khi một người qua đời để lại tài sản nhưng không lập di chúc, việc phân chia tài sản sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật về thừa kế theo pháp luật. Đây là một tình huống rất phổ biến trong thực tế đời sống, và thường là nguyên nhân dẫn đến tranh chấp tài sản giữa các thành viên trong gia đình.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ ai là người được hưởng di sản trong trường hợp không có di chúc, căn cứ vào quy định của Bộ luật Dân sự 2015.
1. Di sản thừa kế không có di chúc được chia như thế nào?
Khi người chết không để lại di chúc, toàn bộ tài sản của họ được xác định là di sản thừa kế không có định hướng người hưởng. Do đó, việc chia tài sản sẽ thực hiện theo thừa kế theo pháp luật, cụ thể là chia theo hàng thừa kế được quy định trong Bộ luật Dân sự.
ĐIỆN THOẠI LUẬT SƯ TƯ VẤN ONLINE 24H: 0907399266
2. Quy định về hàng thừa kế theo pháp luật
Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế theo pháp luật được chia theo các hàng sau:
✅ Hàng thừa kế thứ nhất gồm:
- Vợ hoặc chồng còn sống
- Cha đẻ, mẹ đẻ
- Con đẻ (bao gồm cả con ruột và con nuôi hợp pháp)
➡️ Người ở hàng này được chia đều, không phân biệt nam hay nữ, già hay trẻ.
✅ Hàng thừa kế thứ hai gồm:
- Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại
- Anh chị em ruột
- Cháu ruột (con của anh, chị, em ruột đã mất)
➡️ Chỉ được chia nếu không còn ai ở hàng thứ nhất hoặc những người ở hàng thứ nhất từ chối nhận di sản, bị truất quyền thừa kế, hoặc đã chết trước người để lại di sản.
ĐIỆN THOẠI LUẬT SƯ TƯ VẤN ONLINE 24H: 0907399266
✅ Hàng thừa kế thứ ba gồm:
- Cụ nội, cụ ngoại
- Cô, dì, chú, bác, cậu ruột
- Cháu ruột là con của anh/chị/em ruột thuộc hàng thừa kế thứ hai
3. Nguyên tắc chia di sản không có di chúc
- Những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau.
- Nếu chỉ còn lại một người trong hàng thừa kế thì người đó được hưởng toàn bộ di sản.
- Nếu có tranh chấp, tòa án sẽ chia theo pháp luật.
Ví dụ thực tế:
Một người đàn ông qua đời, không để lại di chúc. Ông có vợ, hai con trai, một con gái. Tài sản là 2 căn nhà. Theo luật, vợ và ba người con là hàng thừa kế thứ nhất. Như vậy, mỗi người sẽ được chia 1/4 giá trị tài sản (trừ phần tài sản chung với vợ nếu có).
4. Các trường hợp không được quyền hưởng di sản
Theo Điều 621 Bộ luật Dân sự, các trường hợp sau sẽ bị tước quyền thừa kế, dù có trong hàng thừa kế:
- Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người để lại di sản.
- Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng.
- Người lừa dối, cưỡng ép trong việc lập di chúc.
Tuy nhiên, người để lại di sản có thể cho phép những người này được hưởng, nếu có lý do chính đáng.
5. Các tình huống tranh chấp thường gặp khi thừa kế không có di chúc
Một số tranh chấp pháp lý thường gặp trong thực tế:
- Không xác định rõ tài sản nào là di sản, tài sản nào là tài sản riêng hoặc tài sản chung.
- Một người trong hàng thừa kế đã chết nhưng không rõ có để lại người thừa kế thế vị hay không.
- Tranh cãi về ai được tính là “con” trong trường hợp con riêng, con nuôi, con ngoài giá thú.
- Tài sản được người mất tạo lập trong thời kỳ hôn nhân – tranh chấp với vợ/chồng còn sống.
Lời khuyên của luật sư:
Khi phát sinh tranh chấp, cần nhanh chóng thu thập các chứng cứ tài sản, giấy tờ tùy thân của người mất, xác minh rõ thông tin thân nhân, và tham khảo ý kiến luật sư để giải quyết đúng quy định.
6. Có cần khai nhận di sản thừa kế không?
Có. Mặc dù không có di chúc, người thừa kế vẫn phải làm thủ tục khai nhận di sản nếu muốn sang tên sổ đỏ, đăng ký xe, chuyển nhượng tài sản.
Các bước chính:
- Xác lập văn bản khai nhận thừa kế tại phòng công chứng.
- Nộp hồ sơ tại UBND xã/phường nếu tài sản là đất đai.
- Đăng ký biến động tại Văn phòng đăng ký đất đai (nếu là sổ đỏ).
- Đóng thuế thu nhập cá nhân và lệ phí theo quy định.
7. Khi nào nên khởi kiện chia di sản thừa kế?
- Khi có người chiếm giữ tài sản không hợp pháp.
- Khi không thể thỏa thuận chia di sản giữa các đồng thừa kế.
- Khi bị tước quyền thừa kế trái pháp luật.
Việc khởi kiện phải thực hiện trong thời hiệu 30 năm kể từ ngày mở thừa kế (người chết).
8. Lời kết: Nên nhờ luật sư tư vấn để tránh rủi ro
Thừa kế không có di chúc tưởng chừng đơn giản nhưng thực tế lại tiềm ẩn nhiều tranh chấp. Mỗi gia đình có hoàn cảnh riêng, vì vậy nên tìm đến luật sư có kinh nghiệm để được hỗ trợ tư vấn, soạn văn bản, làm thủ tục công chứng và đại diện giải quyết nếu có tranh chấp.
Luật sư UY TÍN – với gần 20 năm kinh nghiệm trong nghề, từng công tác tại Tòa án, sẵn sàng hỗ trợ bạn trong mọi tình huống pháp lý liên quan đến thừa kế và chia tài sản.
ĐIỆN THOẠI LUẬT SƯ TƯ VẤN ONLINE 24H: 0907399266
tin tức mới nhất Xem tất cả
LUẬT SƯ GIỎI UY TÍN CHUYÊN MÔN CAO